ATATÜRK VE TARSUS
21.02.2020"Kahraman Türk kadını! Sen yerlerde sürünmeye değil, omuzlar üzerinde yükselmeye layıksın”
Tarih 17 Mart 1923… Gazi Mustafa Kemal Atatürk eşi Latife Hanım ve beraberindeki heyetle trenden indikten sonra şimdiki Park caddesinden yaya olarak yürürler. Tarsus halkı Gazi’yi görmek için tüm yolları büyük bir coşku ile doldurmuştur. Gazi ve beraberindekiler trenden iner inmez bir taraftan İttihat ve Terakki Mektebi'nin (Türk Ocağı İlkokulu) ilkokul çocuklarından oluşturulan bir bando takımı Kemal Paşa Marşı'nı çalarken, diğer taraftan Kurtuluş Savaşı'nda ve Tarsus'un düşman işgalinden kurtulması için mücadele etmiş milis gazileri, mücahitler, savaş sırasındaki giysileri ve silahları ile Mustafa Kemal Paşa'yı karşılamaya gelmişlerdir.
Resim-1: Mustafa Kemal Atatürk’ü Tarsus’a getiren tren şimdi müze
Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki heyet kendilerine büyük bir sevgi gösteren halkı neşeyle selamlayarak ilerlerken birden beklenmedik bir olay olur. Üzerinde milis kuvvetlerine ait çete kıyafeti olan bir kadın, Mustafa Kemal'in yolunu keserek ve ayaklarına kapanarak, gözyaşları içinde;
"Bastığın toprağa kurban olayım Paşam!" diye haykırır.
Mustafa Kemal Paşa kendini ayakları üzerine atan kadını yerden kaldırmak için eğilirken, bu kadının Fransızlara karşı çete savaşlarına katıldığı, Kurtuluş Savaşı'nda çeşitli cephelerde çarpışan ve "Kara Fatma" lakabıyla anılan "Adile Çavuş" olduğunu Paşa'nın kulağına fısıldadılar. Böylesine duygulu bir olay karşısında gözleri yaşaran Paşa, kadının elinden tutarak onu ayağa kaldırır. Kadına minnet dolu bakışlarla bakarken;
"Kahraman Türk kadını! Sen yerlerde sürünmeye değil, omuzlar üzerinde yükselmeye layıksın"
diyerek, Kara Fatma lakabıyla anılan Adile Çavuş ile birlikte yürümeye devam ederler.
Büyük zaferden 6 ay sonrasıdır ve henüz Lozan Barış Antlaşması imzalanmamış ve İstanbul işgal kuvvetlerinden tamamen temizlenmemiştir. Çukurova’da Fransız işgal kuvvetlerine karşı büyük bir direnişle karşı koyan kahraman Çukurovalıları görebilmek için Gazi Mustafa Kemal güney illerine geziye çıkmaya karar vermiştir. Latife Hanım ile henüz yeni evlenmiştir.
12 Mart 1923 gecesi trenle Ankara'dan hareket eden Gazi Mustafa Kemal ve beraberindekiler önce Adana, Mersin sonra da Tarsus'u şereflendirmişlerdir. Ankara'dan hareket eden ve güney illerine gelen tren ilk kez Yenice istasyonunda karşılanmıştır. Gazi Mustafa Kemal Paşa'nın Tarsus'a konuk olmak üzere ilk gelişi ise 17 Mart 1923’tür. 17 Mart 1923 günü, Mustafa Kemal ve beraberindekiler Adana'dan Mersin'e geçmiştir. Geceyi Mersin'de geçireceği sanılırken, Mersin'de kısa bir süre kaldıktan sonra ani bir kararla Tarsus'a gelmek istemiştir.
Resim-2: Gazi Kemal Atatürk beraberindeki heyetle Tarsus’ta.
Tarsus'a geldiği günün akşamı Mustafa Kemal Paşa ve eşi Latife Hanım, Mehmet Rasim (Dokur) Bey'in evini ziyaret eder. (Bu ev daha sonra Ziraat Bankası ve Şehir Kulübü olarak kullanılmış ve Ebuşuş'un Konağı adı ile anılmış, 1970’li yıllarda yıkılmıştır.) Atatürk ve eşi Latife Hanım o günün akşam yemeğini Rasim Bey'in evinde yemişlerdir.
Rasim Bey öğrenimini Sorbonne'da yapmış olup, bir süre Mısır'da savcılık görevinde bulunmuştur. Anadolu'nun Akdeniz sahillerini gezerken Tarsus'u çok beğenmiş ve 1896 yılında Mısır'daki dokuma fabrikasını Tarsus'a taşımıştır. Tarsus, Fransız işgalinden kurtulduktan sonra fabrikasının bütün makinelerini, Batı cephesindeki Türk ordusunun çadır, bez ve elbise ihtiyaçlarını karşılamak üzere gece gündüz çalıştırmıştır. Bütün bunları zamanında cepheye ulaştıran Rasim Bey, büyük zaferin sonunda gönderdiği malzemenin faturası Milli Savunma tarafından ödeneceği sırada, büyük bir fedakârlık daha yaparak;
"Ben fabrikamda üreterek Türk ordusunun kullanması için cepheye gönderdiğim bütün malzemeyi, Türk ordusuna hediye ettim. Bir kuruş kabul etmem."
demiş ve büyük bir vatanseverlik örneği göstermiştir.
Resim-3: Rasim Dokur fabrikası
Mustafa Kemal ve eşi Latife Hanım, aynı günün akşamı kendilerine hazırlanan ve daha sonraki yıllarda Halk Evi, C.H.P. ilçe binası ve Belediye Binası olarak kullanılan taş binada kalırlar (Bu bina 1960 yılında yıkılarak yerine eski Belediye Binası yapılmıştır.). Bu binada kaldıkları süre içinde Mustafa Kemal ve eşi Latife Hanım'ı Dr. Ali Tars ve eşi Nimet Hanım ile avukat Fikri (Ünlü) Bey'in eşi Fitnat Hanım misafir etmişlerdir.
Mustafa Kemal ve eşi Latife Hanım'ın kaldığı binanın çevresi sabaha kadar Tarsusluların coşkulu bekleyişine tanık olunur. Anadolu'da ilk elektrik Tarsus'ta yandığı için, kaymakamlık binasının önü ışıl ışıldır. Tarsuslular meydanda yanan elektrik ışıklarının ve Mustafa Kemal'in kaldığı evin çevresinde sabaha kadar yakılan meşale ve ateşlerin aydınlığında davul, zurna eşliğinde halaylar çekilmiştir. Arada bir evin balkonuna çıkan Mustafa Kemal, halkı selamlayıp içeri girer. Mustafa Kemal'i kaldığı evin balkonunda görebilmek için gecenin geç saatlerine doğru kalabalığın daha da artması üzerine Mustafa Kemal balkona çıkıp;
"Sevgili Tarsuslular, lütfen istirahat edin, evlerinize çekilin, dinlenin!" demek zorunda kalır. Ama buna rağmen
binanın çevresindeki Tarsuslular Paşa içeri girince tekrar yere oturarak sabaha kadar binanın çevresinden ayrılmazlar.
Resim-4: Atatürk Tarsus Ulu Camii’de
Mustafa Kemal Paşa, 18 Mart 1923 sabahı Tarsusluların dinmeyen sevgi gösterileriyle yine halkın arasına karışır. Gazi, üzerindeki askeri giysileri çıkarmış, sivil giysiler giymiştir. O günün sabahında şelaleye gidilir. Mustafa Kemal, Latife Hanım ve beraberindekilere, şelalenin huzur veren sesleri arasında Tarsus'un ünlü baklavası ve ayranı ikram edilir. Bol bol marul yiyen Mustafa Kemal Paşa’ya eşi Latife Hanım'ın;
"Paşa, tam marul yerken çıktınız"
demesi üzerine Paşa şu cevabı verir;
"Ne yapalım, paşasın dedilerse marul yeme demediler ya!"
Şelaleden dönüşte Şeyh Sinusi'nin, Camii Cedit (Yeni Cami) Mahallesindeki evini ziyaret eden Mustafa Kemal, sonra Tarsus Türk Ocağı binasına gider.
Resim-5:Atatürk Şeyh Sinusi ile Yenice istasyonunda
Mustafa Kemal, burada gençler ile uzun süre sohbet eder ve burada Tarsuslu gençlere uzun bir söylevde bulunur;
“Tarsus gençlerini takdirle selamlarım!
Devletin hayatı da bireylerin hayatı gibi üç dönem geçirebilir. Eski Osmanlı, hayat dönemlerinin üçünü yaşadıktan sonra yokluğa karıştı. Onun yerine yeni Türk Devleti geçti. Yeni Türkiye Devleti bütün Türklük karakterini, yani onun dinç, kararlı, erdemli dünyalarını kendinde toplamıştır. Gençler biz size geçmişten, geçmişin boş inançlarından, geçmişin kalıntılarından arınmış bir yeniden doğuş getirdik. Olaylardan, olayların gerekliğinden beliren bu doğuş, sizin pek değerli katılımınızla, aydın çabalarınızla çıktı. Bu doğuşu büyütüp, geliştirmek bizlerden sizlere yönelir. Bu görevde başarı kazanacağınıza gördüğüm kanıtlar ışığında pek çok güçlerle inananlardanım.
Saygıdeğer gençler, hayat uğraştır. Bundan ötürü hayatta yalnız iki şey vardır; yenmek, yenilmek. Size, Türk gençliğine bıraktığım ve verdiğimiz vicdan armağanı yalnız ve her zaman yenmektir ve inançlıyım her zaman yeneceksiniz.
Ulusun yükseltilmesinin şartları için yapılacak şeylerde, atılacak adımlarda asla kararsız olmayın. Ulusu o yükseliş yerine ulaştırırken, önümüzdeki engellere hep beraber karşı koyacağız. Bunun için her türlü gücünüze, bilginize başvuracak, fakat sonunda kayıtsız şartsız o amaca ulaşacağız.
Gerek burada gerek gezdiğim bütün yerlerde genç arkadaşlarımız hep sizler gibi duygulu, kararlı ve gözü pektir. Bu ülke bundan dolayı şimdiden geleceğin parlak ışıklarını görmekle kıvançlıdır. Bu ulus sizin gibi gençleriyle, layık olduğu çağdaş uygarlığı bulacaktır.
Beni çok mutlu ettiniz. Buradaki kararlı sözlerinizle sevinçliyim. Size ve arkadaşlarınıza ve Tarsus halkına teşekkür borçluyum.”
18-19 Mart (1923) Gazi'
Aynı hatıra defterine Latife Hanım da şu satırları yazmıştır;
“Güzel Tarsus'un Türk Gençliği'ne..
Sizlerden ayrılırken en samimi muvaffakiyet temenniyatımı yine aranızda bırakıyorum.”
18-19 Mart 1339 (1923) Latife Mustafa Kemal'
Türk Ocağı'ndan ayrıldıktan sonra Belediye Binası'na giden Mustafa Kemal burada kentin sorunlarıyla ilgili bilgiyi o günün belediye başkanından alır.
Resim-6: Gazi Mustafa Kemal Atatürk Tarsus Şelalesi’nde.
Mustafa Kemal 19 Mart günü, sabahın erken saatlerinde Konya'ya gitmek üzere büyük bir kalabalık arasında istasyona gelir. Kendini götürecek olan trenin penceresinden Tarsuslulara el sallayarak şöyle seslenir;
“Tarsuslular! Sizleri, Tarsus'u hayatım boyunca gönlümde taşıyacağım!”
Resim-7: Atatürk ve Latife Hanım Tarsus’ta
NOT: Bu yazıda Hikmet Öz’ün Atatürk Tarsus’ta isimli kitabından yararlanılmıştır.
KAYNAKLAR
1-Hikmet Öz. Atatürk Tarsus’ta. Özgür Ofset, 2013
2-http://tarsus.gov.tr/ataturk-ve-tarsus
3-https://www.haberler.com/ataturk-un-tarsus-a-geldigi-tren-muze-oldu-haberi/
7-https://tr.pinterest.com/pin/476677941789470407/
8-https://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/tarsusta-cifcilerle-konusma
9- https://www.atam.gov.tr/ataturkun-soylev-ve-demecleri/tarsusta-genclerle-konusma
20229
SHAKESPEARE’NİN TARSUS’U
08.10.2018 tarihinde yayınlandı ve 48584 kez okundu.
Yorum yap