KUM ZAMBAĞI: SOYU TÜKENMEDEN GÖRMENİZ GEREKEN BİR BİTKİ

Ağustos-Ekim arası Susanoğlu-Kapızlı sahillerinde denizin tadını çıkarmak için gittiğinizde kızgın kumlar üzerinde bembeyaz çiçekli, güzel kokulu  bir bitki görürseniz sakın onu koparıp vazonuza koymaya kalkışmayın. O sahillerin umarsızca yapılaşmaya kurban edildiği kumsalların arasında kendine yaşam bulmaya çalışan  kum zambağıdır.  

Kum zambağı (Pancratium maritimum), nergisgiller (Amaryllidaceae) familyasına ait, kıyı kumullarında yetişen soğanlı bir bitki türüdür. Tüm Akdeniz ülkelerinde ve Karadeniz’in güney kıyılarında yetişir. Bölgemizde ise en fazla Silifke’ye bağlı Susanoğlu-Kapızlı sahillerinde görülür.  Soğanlı çok yıllık otsu ve beyaz çiçekli bir bitki olup çiçekleri kokuludur. Kokusunu geceleri daha yoğun bir şekilde etrafa verir. Bilinçsiz yaklaşım sonucu soyu tehlike altına giren bitki türü olup  biyo-çeşitlilik bakımından korunması ve geliştirilmesi gereken bir türdür. Türe yönelik en önemli tehdit, kıyı bölgelerinde hızla yayılan yazlık konutlar, sivrisinekle mücadele için yapılan zirai ilaçlamalar ve insanların bilinçsizce bu çiçekleri koparmalarıdır. 

Yeşil yaprakları kışın ortaya çıkıyor ve çiçek açmadan önce kuruyorlar. Ağustos sonuna doğru şaşırtıcı bir biçimde kumdan uzun ince borular halinde yükselip açıyorlar. Ekim ayının sonlarına doğru tohuma dönüyorlar. Kuma düşen tohum en erken 3 ya da 4 yıl sonra çiçek verebilecek hale geliyor. Akdeniz’e özgü olan bu bitki türü yok olma tehlikesi ile karşı karşıya ve yurt dışına çıkarılması yasak. Ancak kumsalların turizme ve yazlık evlere açılması, bilgisizlik nedeniyle yerlerinden çalı çırpı sanılıp sökülmesi bir yana asıl önemli bir başka şey ise çiçeklerin doğru döllenmesi  için Latincesi Lepidoptera olan bir tür kelebeğin bu işlemi yapması gerekiyor. Sunni yoldan dölleme işe yaramadığı gibi çiçek kendi tozları ile de döllenemiyor. Ne yazık ki sivrisineklere ve haşerelere karşı aşırı ilaçlama bu böceğin de soyunu tehlikeye atmış durumda. Ve eğer bu böcek yok olursa kum zambakları da yok olma riski ile karşı karşıya demektir.  Böylece insanoğlu doğanın yüzyıllardır dünyayı güzelleştirmek için çaba harcadığı bir bitki türünü daha beton bina yapmak uğruna ortadan kaldıracaktır. Özellikle Ağustos sonu-Eylül ayında Silifke’ye bağlı Susanoğlu-Kapızlı taraflarında denizin keyfini çıkarmak için geldiğinizde tükenmeye yüz tutmuş olan kum zambaklarını ziyaret etmeyi unutmayın.

6771