ÖKÜZ DERE KÖYÜNÜN AYI SARIMSAKLARI

Cemrenin havaya, suya, toprağa düşmesinin ardından gün yüzüne çıkan ayı sarımsakları, yaprak döken ağaçların bulunduğu ormanlarda ve su kaynaklarının geçtiği yerlerde yaygın olarak yetişir. Kış uykusundan uyanan ayıların, sarımsak otlarını yedikleri bağışıklık sistemlerini güçlendirdiği bu nedenle ayı sarımsağı dendiği söylenmektedir.

Türkiye’de Doğu Karadeniz, Gürcistan sınırında, Kafkaslar’da, bazı Avrupa ülkelerinde ve Almanya’nın güney bölgelerinde yetişen ayı sarımsaklarının yaprakları Nisan ayında toplanır. Mayıs ayı başında çiçek açan ayı sarımsakları tazeliğini ve aromasını kaybeder. Orta çağlardan günümüze Almanlar, ayı sarımsağını, ilaç endüstrisinde ve mutfaklarında farklı biçimlerde kullanmışlar. Püre haline getirilen ayı sarımsağı, zeytin yağı cevizle ile karıştırılarak güzel blr lezzet elde edilir. Peynirlerde, yoğurtlarda, hamur işlerinde, tereyağında ayrıca tuzlu baharat olarak da kullanılır.

Paskalya bayramı öncesi, hayvansal gıdaları uzak tuttukları oruçlarında, İsa’nın dirilişine iki gün kala Yeşil Perşembe dedikleri gün, sarımsak otlu yeşil çorba hazırlarlar. Corona nedeni ile yaşadığımız bu sıkıntılı günlerde, doğa yürüyüşü yapmak biraz da ayı sarımsağı toplamak için, evime fazla uzak olmayan (Ochsenbach) Öküz deresi köyüne gittim. Şarap üreticiliği ile tanınan bu şirin köyün bakımlı yarı ahşap tarihi evleri ve vadi içindeki konumu nedeniyle, en güzel köy seçilip, altın madalya ile ödüllendirilmiş.

İnsana zamanın durduğunu hissettiren bu doğada çevreme bakınırken, karşıma “kibannele” yazan bir tabela çıktı. 16.yy ortalarında Württemberg dük’ü Eberhart III. Kirbach vadisinin büyük bir bölümünün etrafını çevirtip, kendine özel hayvanat bahçesi yaptırır. Av sonrası, Stuttgart’ta bulunan sarayına dönmesi zor olacağından, İsveçli bir mimara vadi içinde Avcı sarayı inşa ettirir. Oval bir gölet oluşturup ortasına bereket tanrıçası Kibele heykelini, ayrıca Avcı sarayının girişine de avcı köpeği heykeli koydurur.

Halk yoksulluk ve hastalık içinde yaşarken Dük Eberhard lll. sarayın soyluları ile beraber, hayvanat bahçesinde, önlerinden geçirilen hayvan sürülerini zahmetsizce vuruyor, avcı sarayındaki davetlerinde dük Eberhard III.sevdiği Ayı sarımsağı soslu geyik eti hazırlatılıyormuş.

1939 – 1945 ikinci dünya savaşı sırasında, Avcı sarayı Karargâh olarak kullanılmış. Şimdi ise çiftlik olarak kullanılmakta, Avcı köpeği heykeli, yakın bir kasaba olan Sachsenheim şehir müzesinde sergilenmekte, Kibele heykeli oval göletin içinde bereketini vadiye yaymış; “gördüm duydum konuşamadım” dercesine etrafı seyrediyor.   

Bir an kendi kendi kendime “ahh Kibele dilin olsaydı konuşabilseydin neler yaşandı bu vadide anlatırdın bana“ diye düşündüm; sahi ben buraya ayı sarımsağı toplamaya gelmiştim. Tepelerden aşağılara yeşile dönmüş üzüm bağları içinde oturmuş geviş getiren bir ceylan, çayırlarda kır çiçekleri arasında zıplayarak kaçan bir tarla tavşanı, Kirbach deresinin üzerinden ormana bağlanan asma ahşap köprüden geçerken deredeki yeşil başlı ördeklerin mağrur yüzüşleri, daldan dala atlayan sincapların aceleci tavırları beni oldukça heyecanlandırdı. Kuş seslerinin yankılandığı ormanın derinliğinde sarımsak otlarını toplarken birden kırmızı başlıklı kızın ormanda kaybolup kurtlara yem olacağı aklıma geldi. Ayı sarımsağı uğruna, ayılara yem olmadan öküz dere köyünün yolunu bulmaya çalıştım.

(Ayı sarımsağı - Bärlauch - Allium ursinum)

3969