MİLYONLARCA YILLIK FOSİLLERİN ÜZERİNDE YÜRÜMEK…

MİLYONLARCA YILLIK FOSİLLERİN ÜZERİNDE YÜRÜMEK…

İzmir’in Foça ilçesinde “İngiliz Burnu” olarak adlandırılan bir yarımada… Tarih ve doğa harikası Foça’nın doğal zenginliklerinden biri olan bu yarımadaya doğru ağır adımlarla ve dikkatlice ilerlerken ana caddeden sola sapar sapmaz deniz kenarındaki kaldırımdan yürümeye başlayın… Bu arada gözünüz çevrenin güzel manzarasında değil de üzerinde yürüdüğünüz ve tortul kayaç parçalarından oluşmuş kaldırım taşlarında olsun. Söz konusu taşların üzerindeki kabartmalara dikkatle bakınca milyonlarca yıldan günümüze kadar ulaşabilmiş fosilleri göreceksiniz. Belki de nesli tükenmiş ama günümüzde varlığını sürdüren türlerin akrabaları olduğunu düşündüren, deniz gülleri, deniz lâleleri, ya da deniz şakayıkları olduğunu düşündüren fosiller bunlar…

Bu nasıl olur, başka bir ülkede olsa, derhâl “fosil müzesinde muhafaza altına alınırlar” diye düşünmemek olası değildir. Bu duygu ve düşünce yoğunluğuyla onlarca diyeceğim kadar çok kayaç parçasını, söz konusu kaldırım (!) taşlarını fotoğraflamaya çalıştım ve sizlerle paylaşıyorum. Elbette ki fosilleşme sürecinde, canlıların yumuşak dokularının önemli ölçüde kaybolduğu bilinmektedir. Fotoğrafladığım fosilin büyük bir olasılıkla deniz şakayığı olduğu varsayımıyla, aşağıdaki ansiklopedi bilgilerini de sizlerle paylaşmak istedim.

DENİZ ŞAKAYIĞI

Actiniaria takımında sınıflandırılan, suda bulunan ve avlanarak yaşayan hayvanlardır. Knidliler gibi, mercan ve medüzler ile yakındırlar. Denizgülü olarak da bilinirler.

Denizşakayıkları temel disk ve ağız diski olmak üzere iki kısımdan oluşur. Temel disk yüzeye yapışkan ayakları ile tutunur ve ağız kısmı da sütun şeklindeki vücudun üstünde bulunan ağız diskinin ortasında yer alır.

TORTUL KAYAÇLAR

Mineral veya organik maddelerden ibaret olan parçacıkların su, rüzgâr, dalga ve buzullarla taşınıp deniz, göl, akarsu içinde veya karalarda üst üste birikmesine tortullaşma, çökelme veya sedimantasyon denir. Çökelen bu ayrık maddeler çeşitli yollar ve etkiler ile sertleşir. Sedimantasyonda etkisi olan en önemli faktörlerden biri olayın meydana geldiği ortamdır. İçlerinde fosil bulundurabilirler. Bunlar çoğunlukla tabakalar halinde ele geçerler. Böyle tabakalı kültelere "stratigrafie" (tabakalaşmış) taşlar denilir. Bunlar genellikle göl ve denizlere ulaşan suların beraberlerinde getirdikleri maddelerin çökelmesi ve belli şartlarda sertleşmesiyle oluşmuş kayaçlardır.

2805