ADANA KEBABININ İCAT EDİLDİĞİ ÇARŞIDA BİR PAZAR

Ben dilimize dışarıdan giren kelimelerden pek hoşlanmam. Bu kelimelerden biri de “Brunch” kelimesi. Aslında İngilizce de bile böyle bir kelime yok, sonradan uydurulmuş. Kahvaltı ve öğle yemeği anlamına gelen, “Breakfast” ve “Lunch” kelimelerinin kesilip bükülerek , sonra da uç uca eklenerek yaratılmış uyduruk bir kelime. Bu yeni kelimeyle öğle saatlerine kadar devam eden sabah kahvaltısını kast ediyorlar.

Takdir edersiniz ki; yemeğin sabah başlayıp, öğle sonuna kadar sürmesi  ancak tatil günleri, daha doğrusu Pazar günleri olur. Günümüzden yaklaşık 15- 20 yıl önce özellikle büyük oteller, bu Pazar yemeği alışkanlığını sanki yeni bir şeymiş gibi bizim hayatımıza soktular. Yeni olduğuna bizleri inandırmak için de o uydurulmuş ismi, “Brunch”ı piyasaya sürdüler.

DÜNYANIN EN ESKİ BRUNCH GELENEĞİ  ADANA’DA

Çiğerciler Çarşısı (Kazancılar) Fotoğraf; Mehmet Dilci

Halbuki biz Adanalılar bu geleneği yüzlerce yıldır sürdürüp gitmekteydik. Hatta bu geleneği sadece evlerde hazırlanan Pazar yemeği olmaktan çıkarıp kurumsallaştırmış, buna hizmet eden bir çarşı bile oluşturmuştuk. Kazancılar’daki  Çiğerciler Çarşısı…

İsterseniz gelin hikayenin biraz daha içerisine girelim…

İlk tarihi nedir bilmem ama en az 150 yıldır Adana’da süre giden bir gelenekten ve bu geleneğin oluşturduğu bir çarşıdan bahsedeceğim. Arkasından da birlikte bu çarşıda bir Pazar geçireceğiz.

Adanalı et yemeklerini sever. Et yemekleri deyince diğer malzemenin içine atılarak pişirilen etten değil, kebaplardan bahsediyorum. Her ne kadar sadece kıyma kebabı “Adana Kebabı” ismiyle anılsa da, bizlerin “tike” diye adlandırdığı “şiş kebap” da, koyun karaciğerinin tike halinde doğranıp, arasına kuyruk yağı parçalarının katılması suretiyle yine şişe takılarak pişirilen “Ciğer Kebabı” da tamamen Adana ve yöresine ait kebaplardır. 

ADANALI DOYMAK İÇİN DEĞİL EĞLENMEK İÇİN YER

Yüz yıllardır Adanalı‘nın tatil günleri (önceleri bu Cuma günü olmalıydı, sonra pazara döndü) sabah erken kalkarak bu kebaplardan birini, özel şişler ve özel mangal kullanarak hazırlayıp, rakı veya boğma rakı ile birlikte taa ikindilere kadar yeme-içme alışkanlığı vardı. Bu yeme geleneğinin asıl amacı doymak değil, tatil gününü sohbet edip, şarkı söyleyerek geçirmekti. Zaten Adanalı doymak için değil, eğlenmek için yer.

Arkadaş guruplarının birlikte geçirdiği bu Pazar eğlencesi yaygınlaştıkça, birilerinin aklına bunu kurumsallaştırmak gelmiş olmalı ki, kentin o zamanki çarşılarından Kazancılar da bir de “Ciğerciler Çarşısı” kuruldu. O yıllar tatil günleri Kazancılar da “Kuş Pazarı” da kurulurdu. Kuş (özellikle de güvercin) yetiştirmek Adana’da, aynı kebap yiyip boğma içmek gibi yaygın bir hobi… Dolayısıyla Ciğerciler Çarşısı’nın Kuş Pazarı ile aynı yerde aynı gün açılması bu yüzden tesadüf değil. Ekonomik bir zeka sadece.

Adana Tarihi Kazancılar Çarşısı (Kapalı Çarşı)

SAĞIR SÜLO

Bir yerde kayıtlı değil, dolayısıyla bana belgele derseniz hemen kaçacağım ama büyükten küçüğe kulak doldurularak aktarılan bir şeyi de söylemeden geçemeyeceğim, Adanalının kıyma kebabı dediği Adana Kebabı da  bu ekonomik alanda yeme seçeneklerini artırmak üzere icat edilmiş. Bana bunu aktaran büyüğüm de, bunu çocukluğunda kebap duayeni Sağır Sülo’dan duymuş.

İşte yüzlerce yıldır var olan bu gelenek, hala aynı yerde, aynı günde ve aynı saatlerde devam edip gitmekte. Eğer siz bir Pazar günü saat 06.00 dan itibaren Adana’da Tarihi Kazancılar Çarşısı’na Tarihi Çarşı Hamamı karşısındaki sokaktan girerseniz Ciğerciler Pazarı’nı yaşayabilirsiniz. Kadınlı erkekli gidilebilen, rakının sofraya arkadaş olduğu, her Aralık ayında Dünya Rakı Günü'nün kutlabndığı, dünyadaki tek kebap çarşısıdır burası. Eğlence ise gırla… En güzel yanı da aynı anda vali ile işçinin bir arada vakit geçirebileceği bir yer olmasıdır. En azından ben eski yıllarda birkaç kez orada o dönemin valisi ile karşılaştığımı hatırlıyorum.

 BİLGİ

BOĞMA RAKI NEDİR

Boğma rakı Adana ve yöresinde uzun yıllardır evlerde ruhsatsız üretilen, damıtma yoluyla üzüm veya incirden elde edilen bir alkollü içecek türüdür. Evlerde ruhsatsız üretilmesine rağmen katı bir yasaklama uygulanmayıp, bu geleneğin yaşaması sağlanmıştır. Günümüzde de dükkanlarda satılmaz ama Adana’da isteyen kişi boğma rakı bulabilir.

                                                                                                                                                    KAZANCILAR ÇARŞISI HAKKINDA

Kazancılar Çarşısı aslında Tarihi Kapalı Çarşı’nın bakır kazan imal edenlerin ve kalaycıların olduğu kısmıdır. Kapalı Çarşı Ramazanoğulları zamanında yapılmış bir çarşıdır. Yapıldığı yıllarda üstü kapalı olduğu için bu ismi almasına rağmen, daha sonraki yıllarda sıcak nedeniyle üstü açılmıştır. Üstü açılmayan tek bölüm günümüzde “Bedesten” diye isimlendirilen bölümdür.

Pazar günleri kapalı olmakla birlikte diğer günler çarşı gezmeye değer. İçerisinde hala kazancılar, kalaycılar, antikacılar, sandıkçılar, kebap şişleri yapanlar ve yöresel bir tatlı olan tahin helvası üreticileri faaliyet gösterir. Akşamları ise Tarihi İstanbul ismiyle bilinen kebapçı da müzik eşliğinde yemek yiyip göbek dansı yapmanın tadına doyulmaz.

 1900lü yıllarda Kazancılar Çarşısı'nın (Tarihi Kapalı Çarşı) Başladığı yer/ Yağ cami Meydanı

9932