ORDA BİR KÖY VAR UZAKTA..“WALLDORF“

Yıllar önce alman komşumun bana sunmuş olduğu Waldorf salatasının gün gelipte, birbirinin içinden çıkan Rus bebekleri Matruşkalar gibi hikayeler zinciri oluşturacağı hiç aklıma gelmezdi. Waldorf salatası, rendelenmiş kereviz ve elmanın, ceviz,üzüm ve kaymak ile birleşiminden oluşan, bizim için ise bir meze kıvamında olan bu salatanın, Walldorf köyünden çıkıp Waldorf okulları aracılığı ile tanıtıldığını düşünmüştüm.

Yakın bir zamanda bir gazetede okuduğum “Dünyada zenginler çocuklarını Waldorf okullarına gönderiyor“ haberi dikkatimi çekti. Kuruluşundan günümüze yüz yılını devirmiş bir okul sistemi, ismini hȃlȃ koruyordu. Waldorf okullarının eğitim felsefesi, Türkiye‘de 1940 da kurulup, 1954 yılında kapatılan köy enstitülerinin eğitim felsefesine çok yakındı. Hedef, ülkenin geleceği için eğitimli ve donanımlı nesiller yetiştirmekti.

Stuttgart‘ta bulunan Waldorf-Astoria sigara fabrikası sahibi Emil Molt, Birinci Dünya savaşı sonrası, fabrikasında çalışan işçilerinin çocuklarının eğitim açıklığını kapatmak, daha özgür ve akıllı bireyler yetiştirmek amacıyla, filozof, doğa bilimci, pedagojik çalışmalar yapan ve hatta Goethe‘nin tüm yazılarını düzenleyip baskıya veren Rudolf Steiner ile 23 Nisan 1919 da Stuttgart´ta buluşur. Emil Molt ilk önce öğretmenlerin eğitilmesini ister. 1919 yılı sonbaharında ilk Waldorf okulu Stuttgart‘ta açılır. Emil Molt, fabrikasını kurduğu 1906 yıllarında kü.ük bir orman köyü olan Walldorf ile hiçbir bağı olmadığı halde, Waldorf-Astor ismini neden tercih etmişti? Walldorf‘un özelliği neydi? Almanya‘nın Baden-Württemberg eyaleti içinde bulunan Walldorf, başta yazılım holdingi SAP ve birçok farklı şirketlerin bulunduğu bir kasabadır.

Türk vatandaşlarınında yoğun olarak yaşadığı bu bölgede, Kırklareli ilimiz 1970 yılında Walldorf ile kardeş şehir ilan edilir. Walldorf‘un kardeş şehirlerinden biri de Amerika‘nın Astoria liman şehridir. 2008 yılında Kırklareli‘ne “Astoria-Halle“ spor salonu, Walldorf parkı ve Walldorf ormanı, Almanya‘dan Kırklareli‘ne gelen heyetler tarafından hizmete açılır.

1763 yılında küçük bir orman köyü olan Walldor‘ta fakir bir kasap‘ın altıncı çocuğu olarak dünyaya gelen Johann Jakob Astor, onaltı yaşına geldiğinde Londra‘da yaşayan müzik aletleri ustası amcasının yanına gider. Amcasının atölyesinde çalışırken üç yıllık eğitiminide tamamlar, kısa bir zamanda aksansız ingilizce öğrenir. Yirmi yaşında Amerika‘ya gitmeye karar verir. Sokak süpürmekten mutfak temizliğine kadar her işi yapar. Müzik notası ve amcasından getirttiği müzik aletlerini satar işini büyütür. Artık tüccar olmuştur.

Müzik aleti ithal ettiği gemi ile kürk ticaretine başlar ve aracısız, kürkleri elde etmek için yerli halk ile anlaşır, alkol verir kürk alır. Armatör olur, gemilerini Çin‘e yöneltir. Çay ve porselen ticareti yapar. Yaşadığı yeni dünya Amerika‘da, tanınmış politikacılarla tanışır. Emlak işine atılır. Aşırı alkol tüketiminden dolayı işlerini yapamayacak duruma gelen yerli halkın arazilerini satın alır.

Oregon eyaletinin Pasifik okyanusu kıyısında, adını verdiği Astoria liman kenti kurulurken, Walldorf‘a yakın olan Mannheim‘ın şehir planlamasını örnek aldırır. 1811 yılında gemilerini Astoria limanına getirtir. Samur tüyünden silindir şapkalar ve ipek kumaşlardan kostümler üretip Avrupa‘ya gönderir. Emlak işine ağırlık verir, elinde sayısız paha biçilmez toprakları vardır. Astor‘lar, dönemin en zengin ailesidir artık. Johann Jakob Astor‘un 1848 yılında ölümünden sonra, torununun çocukları William Waldorf Astor ve Johann Jakob Astor, New York‘un en yüksek ve lüks Waldorf-Astoria otelini inşa ederek zenginliklerini taçlandırırlar. Otelin açılışına seçkin insanlar davet edilir. Eşsiz otelin yemekleride eşsiz olmalıdır. İsviçre‘den Amerika‘ya çalışmak için gelen garson Oscar Tschirky‘nin hazırladığı ve çok beğenilen salataya “Waldorf salatası“ ismi verilir. Oscar Tschirky “Oscar of the Waldorf“ isimli yemek kitabıyla New York‘un tanınan kişileri arasına girer.

Yıllar sonra, Titanic isimli yolcu gemisi 15 Nisan 1912 tarihinde İngiltere‘den New York‘a yaptığı ilk seferinde, Atlantik okyanusunda buz dağına çarpması sonucu batar. Kurtulamayan yolcular listesinde Astor ailesinden Johann Jakob Astor ve akşam yemeğindeki menü kartında Waldorf salatası yazmaktadır.

4035