BEĞİŞ SUSUZU, KORKUTELİ, ANTALYA

Beğiş Susuzu Köyü’nün yaklaşık 900 yıllık bir yerleşim yeri olduğu rivayet olunur. Geçmişte 11 mahallesi olan geçici bir yerleşim yeri iken, günümüzde sadece 1 mahallesi kalmıştır. Köyde yarı yıkık ve restore edilmiş evler bir arada bulunmaktadır.

Beğiş Susuzu Antalya’ya yaklaşık 60 km uzaklıkta olan bir köydür. İdari olarak Korkuteli ilçe sınırları içerisinde bulunur. Bölgenin coğrafi yapısı nedeniyle yerli halkı ağırlıklı olarak göçebe hayvancılık ve yaylacılık ile geçimini sağlar. Yörük geçmişine sahip olan köylülerin, yaşamları geçmişte göçebeliğe dayanmaktaymış. Günümüzde ise Beğiş Susuzu köylülere kışlak olarak görev yapmaktadır, çünkü göçebelikte insanlar iklim koşullarına, hatta öncelikle hayvanların doğasına uymak durumundadır. Beğiş Susuzu’nun bu nedenle özellikle Ekim-Mayıs aylarında kullanılan bir yerleşim yeri olduğu ifade edilir. Asıl yaza doğru göçebe halk Beğiş Köyü’ne doğru göç eder. Beğiş Susuzu yaklaşık 880 m’lik bir rakıma sahipken, Beğiş Köyü 1330 m yüksekliktedir.

Beğiş Susuzu kendisinden 533 m daha yüksek zirvesi bulunan Kömürcü Dağı’nın eteklerinde bulunmaktadır. Dağdan köken alan Kömürcü Deresi ve Karanlık Dere’leri kışın su bulundurmakla birlikte, yazın kurumaktadır. Kışın aşırı su varlığı ise köyde sele neden olmakta ve zarar vermektedir. Bu nedenle su ihtiyacı geçmişte sarnıçlar ve kuyular aracılığıyla karşılanmaya çalışılmıştır. Günümüzde ise komşu köylerden içme suyu hattı çekilmiş ve susuzluk sorunu kısmen çözülmüştür. Eskiden kuyulardan eve su taşınarak su ihtiyacı sağlanırken, artık her eve şebeke suyu ulaşmıştır.

Köy kurak olduğu için badem, incir ve ardıç dışında başka bir ağaç türüne rastlanmamaktayken, etraftaki dağların eteklerinde makilik, bodur çam, ardıç ve meşe ağaçlarına rastlamak mümkündür.

Köyün düzlüğünde ise kuru tarım yapılmaktadır. Nohut ve buğday yetiştirilir.

Su sorunu nedeniyle köyün bol ağaçlı ve gölge veren, kahvelerin ve diğer sosyal mekanların bulunduğu bir köy meydanı bulunmamaktadır. Ancak bazı kuyuların etrafında dibek taşlarının varlığı, bu mekanların buluşmak ve sosyalleşmek için kullanıldıklarını düşündürmektedir.

Bir yörük yerleşimi olan Beğiş Susuzu’nda bulunan evler tipik göçebe, yörük mimarisine uygun tasarlanmıştır. Evler genelde iki katlıdır, ağaç azlığı nedeniyle taş ve kerpiç ile inşaa edilmişlerdir. Damları genelde düzdür. Evler işlevsel olarak tasarlanmıştır. Alt katlar depo, ambar, ahır, kümes ve odunluk gibi işler için kullanılırken, üst katlar yaşam alanı olarak kullanılmaktadır.  Üst katlardaki odalar ise mutfak haricinde çok amaçlı kullanıma açıktır. Oturmak, uyumak, yemek yemek, misafir ağırlamak gibi işlevler yanı sıra banyo gibi işlevleri bulunmaktadır. Bazı odalara eklenen gusülhaneler ile banyolar odalardan ayrılmışlardır. Tuvaletler ise genelde eklenti olarak bina dahilinde bulunmaktadır.  Birinci katın üstü her zaman tamamıyla kapalı olmamaktadır. Açık kalan alan teras olarak kullanılmakta ve özellikle yiyecek kurutmak amacıyla işlev görmektedir.

Evlerin çatıları ise genelde toprak ile kaplıdır ve bu toprağın kaybını azaltmak amacıyla “gereviç” olarak adlandırılan ve deve boynuna benzeyen eğri ardıç ağaçları, çatı inşaasında kullanılmıştır. Gereviçler aynı zamanda damdan akan yağmur ya da kar suyunun duvarlara temasını önlemektedir.

Konut mimarisi ise enerji kullanımını maksimize edecek biçimde tasarımlanmıştır. Binaların dış cephe yüzey alanlarının ve pencerelerinin küçük olması kışın ısı kaybını önlerken, yine kullanılan malzemelerin özellikleri nedeniyle yazın da mekanın serin olması sağlanmıştır.

2010’lu yılların başında yeniden keşfedilen bu köy, “​Sade Yaşam Köyü”, “Otantik Köy” ya da  “Entel Köy” isimleri altında turizme kazandırılmaya çalışılmıştır. On kadar taş
dubleks ev açılmış ve bölgede yaşayan halkın istihdamı planlanmıştır. Köyün Avrupa’nın en iyi yürüyüş parkuru için başlangıç noktası olarak Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından ilan edilmesi ile bir “Sade Yaşam Köyü” (Pure Life Village) projesi hayata geçirilmiştir. Seçilen 10 evde alt kattaki depo ve ahır bölümleri mutfak, üst katlar ise yatak odası ve çocuk odası haline dönüştürülmüştür. Köy evleri modernize edilmişlerdir. Bir ev ise restorana dönüştürülmüş ve yine yöresel üretim olan Likya Şaraplarının ikram edildiği bir şarap odası hazırlanmıştır. Yörük Müzesi de kurulan köyde, at ve eşek turlarına yer verilmiştir.
2012 yılından itibaren bir girişimci eliyle yeniden canlandırılmaya çalışılan Beğiş Susuzu Köyü, otantik evleri ile misafirleri ağırlamaya başlamıştır. Suyuna yeniden kavuşan köy halkı eski köylerine dönmeye başlamışlardır. Ancak dönenler köyün yaşlıları olmuştur. Gençlerin köye göç etmemeleri nedeniyle köy eski ihtişamlı günlerini beklemektedir.

Köyün aslına uygun restorasyonu ve gençlere istihdamın önünü açacak projelerle desteklenmesi ile bu köyün gelecek kuşaklara aktarılması ve bu mirasımızın hayatta tutulması önem arz etmektedir.

Kaynaklar

1. Avcı Ü, Atik M. Doğal Peyzajın Kırsal Konut Mimarisi Üzerindeki Etkileri: Beğiş Susuzu Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi / Cilt:18, Sayı:1, 2016, 153-171
2. Öner Ş. ANTALYA & KORKUTELİ YAYLASI, KÖYLERİ. Erişim: http://sanat-magazin.com/yazarlarimiz/sahikaoner/antalya-korkuteli-yaylasi-koyleri/  . Erişim Tarihi: 16.07.2019.
3. Susuz köy 5 yıldızla turizme açıldı. Erişim: http://www.turkiyeturizm.com/susuz-koy-5-yildizla-turizme-acildi-42042h.htm . Erişim Tarihi: 16.07.2019.
4. Kırsal turizmin yeni adresi: Beğiş köyü. Erişim: http://www.tuyed.org.tr/krsal-turizmin-yeni-adresi-bei-koeyue/. Erişim Tarihi: 16.07.2019.
5. Şahin Durmaz D. Susuz köy alternatif turizme açılıyor. Erişim: https://www.dunya.com/sektorler/turizm/susuz-koy-alternatif-turizme-aciliyor-haberi-180581. Erişim Tarihi: 16.07.2019.

16155