YEDİ NOKTALI UĞUR BÖCEKLERİ

Doğadaki tüm hayvanlar, bitkiler ve insanlar bir dengenin ürünüdürler. İlk çağlardan kalan arkeolojik bulgulara göre insanlar, besin elde etmek ve sağlık sorunlarını gidermek için öncelikle bitkilerden faydalanmışlardır. Yüzyıllardan beri süregelen insan ve bitki arasındaki bu ilişki sonucunda, günümüzde tüm dünyanın önemini kabul ettiği ve ciddi araştırmaların yapıldığı etnobotanik bilim dalı doğmuştur. Zengin bir kültürel mirasa sahip olan ülkemizin de etnobotanik açıdan oldukça kapsamlı bir bilgi hazinesi mevcuttur. Bir süre önce kendi bölgemizdeki bu bilgi hazinesini keşfetmek üzere uzun soluklu olarak yürüttüğümüz bir proje sürecinde Toroslardaki her bir bitkinin izini sürerken yolumuz bizi Çimen Dağı’nın tepesine kadar sürüklemişti. Ve bu proje sırasında etnobotanik bir çalışma olan kitabımız için edindiğimiz yeni bilgiler, görsellerle flora kadar faunayıda az da olsa incelememiz gerektiği kanaatine varmıştık. Bu amaçla Çimen Dağı’ndaki Uludaz Tepesi’ne nasıl gideriz ve orada göreceğimiz bu böceklerin öyküsü nedir diye araştırmalara başladık…

  Kahramanmaraş’ın güneyinde, şehir merkezine 65 km uzaklıkta olan, Büyüksır Köyü’nden geçerek ulaşabileceğiniz Çimen Dağı’ndaki 2273 m rakımlı Uludaz Tepesi, güneşin bulutlarla dansettiği ve buradaki her taşın altında onlarca(50-100) uğur böceğinin yer aldığı eko-turizm açısından çok değerli bir alan... Bu böcekler, halk arasında “uğur böceği”,“gelin böceği”, “nişan böceği”ve “uçuç böceği” isimleriyle de bilinen Coccinellidae familyasına ait ve Türkiye’de başka yerde görülmeyen Coccinella septempunctata kolonisi “yedi noktalı uğur böceği”dir.  “Uğur böceği” yakıştırması; avcı bir yaradılışa sahip olmaları ve çiftçilerin ürünlerine zarar veren yaprak biti, unlu bit, kabuklu bit gibi zararlılarla beslenerek( 1 ergin günde yaklaşık 100 yaprak biti)   onları yok etmeleri nedeniyle çiftçiler tarafından verilmiştir. Çiftçiler doğadaki bu muhteşem yaşam döngüsünün farkına varamadıkları dönemde tarlalarında gördükleri bu böceklerin onlara uğur getirdiğine inanarak o yıl hasadın bereketli olduğuna inanıyorlardı.

Bölgedeki yaşlı insanlar, yüz yıldan fazladır bu bölgede çok sayıda bu böceklerden olduğunu belirtmektedirler. Acaba bu böceklerin burada olmalarının sırrı nedir? Bu konuda yapılan araştırmalarda 1900 metreye kadar ormanlık olan Çimen Dağı’nın bundan sonraki kısmında geven bitkisiyle likenlerin olduğu ve C.septempunctata’ların sayılarının 1900m den zirveye doğru arttığı(100-5000) belirlenmiştir. Geven bitkisi salgıladığı bir yapıdan dolayı yaprak bitlerini üzerine çekmektedir. Buna bağlı olarak yaprak bitleriyle beslenen yedi noktalı uğur böceklerinin sayısı da artmaktadır.

Yedi sayısının birçok inanışta kutsal olması, doğanın düzeninde yedi sayısının önemli yer tutması ve Uludaz’daki uğur böceklerinin yedi noktalı olması tam bir ironi… Belkide Büyüksır Köy’ünden geçilerek ulaşılan Uludaz Tepesi’ndeki yedi noktalı uğur böcekleri hakkındaki yapılan araştırmalarla bir kez daha ortaya konduğu gibi doğadaki mükemmel düzen en büyük “sır”…

KAYNAKÇA :

1-“Kahramanmaraş Çimen Dağı Uludaz Tepesi’nde Yayılış Gösteren Uğur Böceklerine Yöndelik Doğa Koruma Yönetimi Önerileri”

(D.Türk ve ark., 2014, II.Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu)

2-Uludaz Uğur Böcekleri

(www.kahramanmaraskulturturizm.gov.tr/TR,142877/uludaz-ugur-bocekleri.html   

Erişim Tarihi :14.06.2018)

3-Toroslar ve Nadide Çiçekleri (H.Uygur ve ark., 2018, Karahan Yayınları)

4-Kahramanmaraş Uğur Böcekleri ve Germanikia Mozaikleri

(www.milta.com.tr/tarih/kahramanmaras-ugur-bocekleri-ve-germanikia-mozaikleri/

Erişim Tarihi : 14.06.2018

5-Etnobotanik Çalışmalarında İzlenecek Yöntemler ve Uygulanacak Kurallar

Erişim Tarihi : 20.06.2018

http://om.ksu.edu.tr/depo/belgeler/Etnobotanik%20%C3%87al%C4%B1%C5%9Fmas%C4%B1_1512311223413935.pdf

12711